Ụdị ịnyịnya na-agbapụta ọtụtụ narị afọ. Ruo afọ 50, anụmanụ, ọ bụghị karịa nkịta nkịtị, aghọwo nnukwu ịnyịnya. Enweghị ya, ọ gaghị ekwe omume ichetụ n'echiche ụfọdụ site n'oge gara aga nke mmepeanya anyị: mpụga nke mba dị iche iche, ọmarịcha agha na mmeri nke mba dum. O doro anya na ezinyere anụmanụ ndị a adịghị eme ọtụtụ afọ: a ga-atụle nke a n'isiokwu anyị.
Nna ochie nke ịnyịnya
Ịnyịnya ahụ mepụtara ogologo oge nke mmepe n'okpuru nduzi nke ọnọdụ gburugburu ebe obibi, na-agbanwe agbanwe n'ọdịdị na àgwà. Ndị ochie nna ochie nke ịnyịnya bụ ndị bi n'oké ọhịa bi na ọkara mbụ nke Tertiary oge na oke ọhịa. Ha chọtara ihe oriri n'ime oke ohia, na ndu nke ha na emeghariri.
Nlekọta nke nna ochie nna ochie mere n'oge a na nduzi ịba ụba nke ha, itinye ntinye aka na ịmepụta ikike ịkwaga mkpịsị aka atọ.
Anyị na-adụ gị ọdụ ka ị gụọ banyere ebe ịnyịnya bi.
Tinyere nke a, mkpịsị aka aka dị ụba ma buru ibu, mgbe mkpịsị aka ya kwadoro ma bụrụ mkpụmkpụ, nọgide na-arụ ọrụ nkwado ọzọ, nke mere ka o kwe omume ịkwaga na ala rụrụ arụ.
Eogippus na chiracotherium
Eogippus pụtara na North America n'ihe dị ka nde afọ 50 gara aga - ọ bụ obere nha, yiri obere anụmanụ tapir. O bi na oke ohia, ndi ozo, na-ezobe n'aka ndi iro na ferns na ahihia elu. 
Ọdịdị ya adịghị ka ọhụụ nke oge a. E nwere mkpịsị aka n'anụ ahụ nke anụmanụ, kama nke ụkwụ, ọzọ, e nwere atọ n'ime azụ, na anọ dị n'ihu. Egogo egogus elongated. Ogologo mgbe akpọnwụ nke ndị nnọchianya ya dị iche iche dị site na 25 ruo 50 cm.
N'ime oke ohia nke Europe n'otu oge a biri ezigbo enyi nke Eo-Hippus - chiracotherium. Site na ya mere, dị ka ndị ọkà mmụta sayensị kweere, ịnyịnya ugbu a. Na mkpịsị aka anọ n'ihu hoofs na atọ na azụ, na nha, ọ yiri iyi. Isi nke chiracterium dị oke, ya na ezigbote obosara na nke dị warara na nke ezumike.
Ọ dị mkpa! Na ọrụ ọbụla na inyinya, ị ga-etinye okpu agha na akpụkpọ ụkwụ pụrụ iche.
Ndị na-akpọ Meso-hippuses na ebe ndị ọzọ
Ọtụtụ puku afọ gafere, oge na ala gbanwee. N'ebe ndi mmadu juru ebe ozo di na mbara igwe. Ihe dị ka nke a bụ nnwere onwe na obere obere ugwu dị na steeti Nebraska dị ugbu a n'oge Miocene mbụ. Ndị a dị n'akụkụ ma ghọọ ebe ọmụmụ nke meso-hippus. Ná mmalite Oligocene, ndị a na-eji ejiji na-eburu anụ ụlọ.
N'elu ha, ha yiri nkịta ọhịa dị ugbu a ma keewa ha. Ụkwụ ha na-aga n'ihu, na mkpịsị aka ha dị mkpịsị aka anọ, na azụ - atọ. Elu nke ụmụ anụmanụ dị 60 cm. Ezigbo ezé enweghị ciment - nke a na-egosi na ndị na-aṅụ ọgwụ na-eri naanị na-akụ nri. 
Molars kpuchiri enamel siri ike. O dokwara anya na a na-emepụta ihe ndị na-eme ka a na-ejikarị ụzụ eme ihe karịa ndị e-hippuses. Nke a gosipụtara na mgbanwe nke ọdịdị nke ezé niile. Ihe ndị a na-eme na-eme njem - usoro nke a na-anwale ugbua nke ugbua. A na-ejikọta ya na mgbanwe na ọnọdụ nke ndụ ha: ugwu ndị na-agba mmiri na-aghọ ahịhịa ndụ.
Ị ma? Na Finnish, a na-ewere okwu ahụ "ịnyịnya" na-ewe iwe, na okwu ahụ bụ "ịnyịnya" - ịhụnanya. Onye obula ga-enwe obi ụtọ mgbe di ya na-ekwu, "Ị bụ ezigbo ịnyịnya m!"
Pliogippus
Na America, na Pliocene, nke mbụ na-agba ịnyịnya, nke plio-hippus, na-apụta. O ji nwayọọ nwayọọ rịa ebe nile na steppes nke Eurasia na America, bụ nke a na-ejikarị ejikọta ya. Ụmụnne ya gbasaa n'ụwa nile ma dochie anya ndị nnọchiteanya atọ ahụ.
Plio-Hippus nwere ezé buru ibu na crests nke enamel na ciment na-ejuputa ebe dị iche iche n'etiti ọnụ. Ihe okike a bụ onye nnọchiteanya nke steppes, a na-akwanyere ya ùgwù site n'ọganihu ya, ọ dabeere na mkpịsị aka ya, ebe mbụ, nke abụọ, mkpịsị aka anọ na ise dị ntakịrị. 
Edere ọtụtụ ndị fọdụrụ nke ịnyịnya oge ochie na America: n'ihi mmụcha zuru oke na Ice Age, ha nwụrụ n'ebe ahụ. Na Asia, ebe glaciation dị ntakịrị, nakwa n'Africa, ebe ọ na-adịghị ebe ọ bụla, ndị ikwu anụ ọhịa nke ịnyịnya anwụala ruo n'oge a.
Lelee nkọwa nke ejiji kacha mma.
Ụgbọ ịnyịnya mbụ
Ná ngwụsị nke oge ikpeazụ glacial ahụ, puku afọ iri gara aga na Europe, Northern na Central Asia, ọtụtụ ịnyịnya na-ama nri, nke sitere n'ọhịa. Ime mgbanwe, ogologo ya dị narị narị kilomita, ìgwè ehi ha na-awagharị steppes.
Ọnụ ọgụgụ ha adalatala n'ihi mgbanwoe na enweghị ebe ịta nri. A na-ahọrọ Zebra, ịnyịnya ibu, ọkara ịnyịnya, ịnyịnya na Przewalski dị ka ndị ikwu anụ ọhịa nke ịnyịnya. Zebra na-ebi n'ime ohia Afrika. Ha na-apụ n'èzí na-acha acha odo odo, na-ezukọta na ìgwè anụ ụlọ, ndị na-emegharị mkpanaka, ndị a na-akpaghị aka, ndị a na-ejighị n'aka na mba ọzọ.
Site na-agafe nke ịnyịnya na zebra na-abịa na-adọkpụ hybrids - Zebroids. Ha nwere isi dị oke mma, nnukwu ntị, manụ nwere mkpụmkpụ na-enweghị nkwụ, obere ọdụ nwere ntutu ntutu n'ọnụ, ụkwụ dị mkpịsị ụkwụ nwere eriri ụkwụ. 
A na-ekeji ịnyịnya ibu ọhịa Zebroid abụọ n'ime ụdị abụọ - Abyssinonubian na Somali: nke mbụ bụ obere, ìhè, nke abụọ bụ ibu, nke agba ọchịchịrị. Ha bi n'ebe ugwu ọwụwa anyanwụ Africa, nwee akwa akwa, nwee nnukwu isi na ntị, obere mane. Ha nwere ụlọ-dị ka croup, obere ọdụ, obere eriri ụkwụ.
Ị ma? Ịnyịnya bụ anụmanụ dị nsọ maka mba 23. Na North Africa na Middle East, ha kacha asọpụrụ n'ihi na ha apụghị ime n'enweghị ha.Ndị ọkara dị ndụ na steppes dị n'ọzara Eshia. Ha nwere agba odo na obere ntị.
Enwere ụdị anụmanụ dị iche iche:
- obodobụ ndị a na-ahụkarị na ọzara-ọzara nke Central Asia;
- uger, na-ewu ewu na ọkara ọdịda nke Northern Arabia, Syria, Iraq, Iran, Afghanistan na Turkmenistan;
- ike - ihe kachasị mma na nha ọkara bi na Tibet.
N. M. Przhevalsky na 1879 meghere ịnyịnya ọhịa, nke ga-emesị nweta aha ya. Ụdị a na-ebi na steppes nke Mongolia.
Mụtakwuo banyere ịnyịnya Przewalski.
O nwere ndepụta nke esemokwu ma e jiri ya tụnyere ịnyịnya ụlọ:
- o nwere ezé buru ibu;
- akpọnwu ntakịrị okwu;
- nwoke na-adị mkpụmkpụ, n'enweghị mgbidi;
- ntutu na-etolite n'okpuru eriri ala;
- akụkụ ahụ dị mkpa;
- nnukwu hooves;
- ụlọ ọrụ siri ike;
- Nwee akwa.
Ndị nnọchiteanya a na-ahọrọ ịnọ na otu. Ọdịdị nke onye tozuru etozu sitere na 120 ruo 140 cm mgbe akpọnwụ. Ọ bụrụ na ị na-agafe na ịnyịnya ụlọ, ọ na-enye ndị na-amị mkpụrụ. Tarpan - onye gara aga nke oge a. 
Ejiji nke Przhevalsky Ụmụ anụmanụ ndị a anaghị adị ogologo, naanị 130-140 cm mgbe akpọnwụchara, ha dị arọ 300-400. Ụdị dị iche iche dị iche iche dị iche iche, nke nwere nnukwu isi. Tarpans nwere anya dị egwu, oghere imi, nnukwu olu na mkpụmkpụ, nti ntị.
Akụkọ banyere ebe obibi nke ịnyịnya
Ndị ọkà mmụta sayensị ekwenyeghị na ụbọchị nke ụlọ nke ịnyịnya. Ụfọdụ kwenyere na usoro ahụ malitere site n'oge ndị mmadụ malitere ịchịkwa ịzụlite ụdị anụmanụ na anụmanụ, mgbe ndị ọzọ na-atụle mgbanwe nke ejiji ịnyịnya, nke sitere na ọrụ maka abamuru nke mmadụ, ọdịdị nke ịnyịnya na arịa.
Dabere na nnyocha nke ịkụ azụ n'ọnụ ezé oge ochie, yana mgbanwe nke ndụ ndị mmadụ na-arụ ọrụ ha, a na-eji ịnyịnya amalite site na mmalite nke narị afọ nke anọ BC. er Ndị na-akpọ agha ndị dị na Eastern Europe na Eshia bụ ndị mbụ na-eji ịnyịnya eme ihe maka agha.
Gụkwuo banyere otu esi azụ ụmụ ịnyịnya n'ụlọ.
Na 1715 BC. er Hyksos, bụ onye meriri Ijipt, ji ụgbọ ịnyịnya na-adọkpụ na-adọkpụ. N'oge na-adịghị anya, a malitere iji ụgbọ njem ahụ gaa agha ndị Gris oge ochie. Na puku afọ atọ sochirinụ, isi ihe ịnyịnya ahụ bụ nyere ya aka ịkwaga agha. 
Iji ejiji, ndị na-agba ịnyịnya mere ka ọ dịkwuo mfe itinye ngwa ngwa nke anụmanụ. Ebo ndị Sitia mere ndị agha ịnyịnya, ndị meriri Mongol na-ejikwa ụmụ anụmanụ merie China na India. Ndị Hun, Avars na Magyars bịakwara Europe.
Na emepechabeghị anya, a malitere iji ịnyịnya rụọ ọrụ n'ugbo, ebe ha ghọrọ ndị na-anọchite anya ehi na-eji nwayọọ nwayọọ. Iji na-ebute coal na ngwongwo di iche iche, eji ihe ndi ozo di nma maka oru ndia. Na mma nke okporo ụzọ ịnyịnya ghọrọ isi ihe na-aga na Europe.
Ya mere, ụmụ anụmanụ siri ike agbasawo gburugburu ụwa, na-eme mgbanwe maka ọnọdụ dịgasị iche iche. Ihe ndị na-eme ka ịnyịnya na-ewu ewu bụ ikike nke ibu ibu ibu, ọsọ ọsọ, ikike ịlanahụ n'ọtụtụ ọnọdụ ihu igwe, nakwa na mgbakwunye, ọdịdị, ịdị mma na amara.
Oge gbanwere, gbanwee nzube nke ịnyịnya. Ma, dị ka ọtụtụ afọ gara aga, ịnyịnya maka nwoke abụghị nanị ụzọ njem ma ọ bụ ike ịdọta n'ike, kamakwa enyi na-eguzosi ike n'ihe.
